Radyo dalgaları günümüzde hayatımızın her alanında kullandığımız, işimizi kolaylaştıran elektromanyetik dalgalardır. Evinizdeki radyoyu ya da televizyonu açtığınızda sinyali yakalamanızla görüntüyü görmeniz ve sesi duymanız arasında sizin farkedemeyeceğiniz miktarda bir bekleme olur. Aslında bu sürede ne olduğunu gerçekten biliyor musunuz?

Telsiz, televizyon, cep telefonu, garaj kapısı açma kumandası, Wi-Fi internet, uydu iletişimi gibi hayatımızı kolaylaştıran pek çok buluşun ardında yatan küçük, görünmez, elle tutulmaz sır radyo dalgasıdır. Peki bu nedir?

Radyo dalgaları bir tel çevresinde oluşturulan elektromanyetik alandan ibarettir basitçe. Bu tanım aslında kapsamlı değil. Ben de bu konuyu örnekle açıklamayı uygun gördüm. Bir teli pilin kutup uçlarına değdirip kısa devre yaparsanız telin üzerinden bir akım geçer. (Bunu sakın şarj edilebilen bir pille denemeyin, çok ciddiyim.)Tel üzerinden akan bu akım bir elektromanyetik alan meydana getirir. İşte radyo dalgaları bu elektromanyetik alandır. Radyo vericisinde sırf bu işi yapan telin adı antendir. Aslında telden ziyade daha çok uzun bir metal çubuktan ibarettir.

Sözü madem radyodan açtık o halde radyo tarihinden devam edelim. Şimdi efendim radyo dalgalarıyla iletişim fikrinin bulan kişi olarak İtalyan Guglielmo Marconi bilinir. Marconi ilk başarılı telsiz-telgraf sistemini geliştirdi ve hatta kankası Alman Karl Ferdinand Braun ile telsiz-telgraf sistemini geliştirdikleri için 1909 da yılında Nobel Fizik Ödülü aldılar. Onlar aladursun sözümüz yok ama Marconi’den daha önce sırp asıllı Nikola Tesla’nın radyo kontrollü bir oyuncak gemiyi su üstünde hareket ettirdiği söylenir. Bu durumda ya Tesla biraz yavaş davranmış ya da Marconi çakallık yapıp Tesla’nın emeğinin üzerine konmuştur. İşin bu kısmı bizi hiç ilgilendirmezken Tesla’nın yeni fikirlere açık anlaşılamamış bir dâhi olduğunu da belirtelim. Sonuç olarak radyonun babası olarak Marconi bilinmektedir. Tesla da amcası sayılır.Evet böyle kısa bir radyo sinyali tarihçesinden sonra kaldığımız yerden devam edelim. Dedik ki anten etrafından sinyaller yayılır. Peki bu sinyaller ne taşır ya da ne taşıyacağını nereden bilir. Radyo verisinde osilatör denilen sinyal üreteçleri vardır. (Ayrıca quartz saat ya da PC işlemcisi de saat sinyalleri ile çalışır. Bu saat sinyalleri osilatör katmanında üretilirler.) Şimdi osilatörün nasıl çalıştığını uzun uzun anlatmak, konudan çok uzaklaşmak istemiyorum. Basitçe birbirine paralel bağlı bir bobin, bir de kondansatör düşünün. Bu en basit osilatördür. Bu devreden kondansatörü çıkarıp bir pille enerji verdiğinizde bobin enerjiyi elektromanyetik enerji şeklinde depolar. Pili çıkarıp kondansatörü taktığımızda bobinde depolanmış enerji kondansatör üzerine deşarj olur. Dolan kondansatör bu sefer ters polarizasyonda bobin üzerine deşarj olur. Bunlar böyle dolup boşaladursun bu döngüye bağlı bir tel varsa telin etrafında manyetik alan oluşur.Yük maksimumda 3 volt gibi bir değere gelirse, bobin tam deşarj olup kondanstör boşalmaya başlayınca bu sefer eksi yönde 3 volt bir gerilim oluşur. (Değerler tamamen uydurma, örnek amaçlıdır.). İşte bu + ve - yönde devam eden salınım bizim sinyalimizi oluşturur. Osilatörde üretilen ve saf halde bir işe yaramayan bu sinyale taşıyıcı sinyal (carrier wave) denir.  Yalnız şunu da söyleyelim, osilatörün içindeki bu şarj-deşarj meselesi sonsuza kadar devam etmez elbette. Neden? Basit bir fizik kuralı, sürtünme. Eveet, eletronların hareketi esnasındaki sürtünme bu döngüyü de bitiriyor. (Neyse ki osilatörü uzun uzun anlatıp, kafaları karıştırmadım