HAYATI
--------------------------------------------------------------------------------
Sultan Birinci Mahmud, 2 Ağustos 1696 günü İstanbul'da doğdu.
Babası Sultan İkinci Mustafa, annesi Saliha Valide Sultan'dır. Büyük
annesi Gülnuş Sultan'ın sevgi ve ilgisiyle büyüdü. Sekiz yaşından beri
kafes hayatı yaşadığı halde zekası, iyi niyeti ve kuvvetli karakteri
sayesinde kendini harap etmekten kurtardı. Küçük yaşlardan itibaren
çeşitli hocalardan dersler aldı. Tarih, edebiyat, ve şiirle meşgul oldu.
Özellikle musiki ile uğraştı.
Sultan Birinci Mahmud, 1 Ekim 1730 tarihinde, 35 yaşında iken
padişah oldu. Devrindeki en değerli kimseleri seçip iş başına getirdi.
Karakter sahibi, azimli, müşfik, merhametli, dikkatli, ve sabırlı bir
insandı. Kendi zevkinden çok milletin refahını düşünerek hareket etti.
Bu sayede babası ve amcasının düştüğü hatalara düşmedi. Hayatının
son iki yılını hasta geçiren Sultan Birinci Mahmud, 13 Aralık 1754
tarihinde 59 yaşında iken vefat etti. Sultan İkinci Mustafa'nın Yeni
Camiideki türbesine defnedildi.
İSYAN KARGAŞASI
--------------------------------------------------------------------------------
Sultan Birinci Mahmud, padişahlığının ilk günlerinde, kendisini tahta
çıkaran isyancıların isteklerini yerine getirmek zorunda kaldı. Sultan
Üçüncü Ahmed, devrinde yapılmış olan köşk ve konakların çoğu
isyancıların istekleri sonucu yakılıp yıkıldı. Devlet adamları ve
memurlar isyancıların düşünceleri doğrultusunda atandı. Ancak
bunlardan bazıları, Şeyhülislamdan öldürülmeyeceklerine dair fetva
aldıktan sonra, görevden kendi istekleriyle ayrıldılar.
İsyancıların lideri konumundaki Patrona Halil de Sultan Birinci
Mahmud'a olan bağlılığını bildirmişti. Ancak devlet işlerine müdahale
etmek istiyordu. Sultan Birinci Mahmud'dan kendisini yeniçeri
ağalığına getirmesini ve Rusya'ya karşı savaş açmasını istedi. 15
Kasım 1730 günü tören yapılacağı bahanesiyle saraya çağrılan
Patrona Halil ve yandaşları yakalanarak öldürüldü.
Patrona Halil yandaşları öldürülme korkusuyla tekrar ayaklandılar.
Sultan Birinci Mahmud, Sancak-ı Şerif çıkarttı ve halktan
ayaklanmanın bastırılması için yardım istedi. İsyanlardan bıkmış olan
halk, padişaha yardımcı olarak ayaklanmanın kısa sürede
bastırılmasını sağladı (28 Ocak 1731).
ISLAHAT HAREKETİ
--------------------------------------------------------------------------------
Sultan Birinci Mahmud'un yaptırdığı ıslahatlar daha çok askeri
konularda yoğunlaşıyordu. Fransa'dan gelen Kont De Bonnevale,
müslüman olup Humbaracı Ahmed Paşa adını aldı ve çeşitli ıslahatlar
yaptı.
Topçu Ocağını ve bozulmaya yüz tumuş olan Humbaracı Ocağını
yeniden düzenleyen ve Osmanlı ordusuna yetenekli subay yetiştirmek
amacıyla Kara mühendishanesini (Mühendishane-i Berri Hümayun)
açan Ahmed Paşa'nın bu çalışmaları sayesinde, Osmanlı Rus
savaşlarında başarı sağlandı. Sultan Birinci Mahmud Lale Devri
sırasında başlatılan kültür faaliyetlerini de sürdürdü.
İRAN İLİŞKİLERİ
--------------------------------------------------------------------------------
Osmanlı İran Savaşları devam ederken çıkan Patrona Halil İsyanı
yüzünden, İranlıların son saldırılarına cevap verilememişti. 1731
yılında başlatılan karşı saldırı bir yıl devam etti.
30 Temmuz 1731'de Kermenşah geri alındı, 16 Eylül 1731'de Korican
Zaferi kazanıldı, 11 Ekim 1731'de Urmiye Kalesi alındı ve 4 Aralık
1731 günü de Tebriz geri alındı. 10 Ocak 1732 günü imzalanan Ahmed
Paşa Antlaşması ile Kafkasya Osmanlılara, batı İran ve Azerbaycan
İranlılara kaldı. Güneyde Kasr-ı Şirin sınırı değişmedi, kuzeyde Aras
ırmağı iki ülke arasında sınır yapıldı.
Ahmed Paşa antlaşması ne Osmanlı Devleti'ni ne de İranlıları tatmin
etmedi ve çatışmalar 1746 yılına kadar devam etti. Osmanlılar 19
Temmuz 1733 günü Bağdat önlerinde bir zafer kazandılar. 1743
yılında İran Şahı Nadir Şah Irak sınırına saldırdı (29 Mayıs 1743) ve
Musul'u kuşattı (27 Eylül 1743).
29 Temmuz 1744 günü Kars'ı da kuşatan Nadir Şah, iki üç ay sonra
kuşatmayı kaldırmak zorunda kaldı ve geri çekildi (9 Ekim 1744). 4
Eylül 1746 günü yeni bir barış antlaşması imzalanmış, ancak denge iki
taraf lehine de bozulmamış ve sınırlar değişmemiştir.
RUS - AVUSTURYA SAVAŞLARI
--------------------------------------------------------------------------------
Rusların, Lehistan'ın iç işlerine karışmaları, Avusturya ile ittifak yapma çalışmaları, devam eden İran savaşları sırasında Kırım ordusunun Kafkasya üzerinden geçmesine izin vermemeleri ve Azak kalesini işgal etmeleri gibi sebepler, Sultan Birinci Mahmud'un 16 Haziran 1736 günü Rus seferine çıkma kararını almasına yol açtı.
4 Ağustos 1737 günü Banyaluka Zaferi kazanıldı. Balkanlara ve Kırım'a saldıran Rus kuvvetleri bozguna uğrayarak geri çekildiler. 1 Eylül 1739 günü Belgrad kalesi geri alındı. Osmanlı Devleti'nin Avusturya cephesinde de başarılı olması, Rusya'nın barış istemesine sebep oldu. Osmanlı Devleti 18 Eylül 1739 tarihinde Avusturya ve Rusya ile Belgrad antlaşmasını imzaladı.
Belgrad antlaşmasına göre Azak kalesi Ruslara bırakılacak, Rusların savaş sırasında elde ettiği diğer topraklar Osmanlı Devleti'ne teslim edilecek ve Ruslar Karadeniz'de savaş ve ticaret gemisi bulundurmayacaktı. Bu antlaşmanın imzalanmasında Fransa'nın katkıları oldu ve Fransa'ya daha önce verilmiş olan imtiyazlar arttırıldı.
Sultan Birinci Mahmud'un son yılları barış içinde geçti. Ancak bu aralar meydana gelen yangınlar İstanbul'da büyük zarara yol açıyordu. 28 Aralık 1745 günü çıkan büyük İstanbul yangını sırasında Balat ve Fener'de 800 ev yandı. Beş yıl sonra çıkan başka bir yangında İstanbul'un birkaç mahallesi ve tarihi konakları kül oldu (4 Şubat 1750). 3 Eylül 1754 günü büyük İstanbul Depremi meydana geldi. İstanbul'un beş altı gün içinde 14 defa sallandığı bu deprem sırasında Ayasofya, Bayezid ve Fatih camilerinin kubbeleri de zarar gördü.
