HAYATI
--------------------------------------------------------------------------------
Sultan Üçüncü Murad 4 Temmuz 1546 günü Manisa'nın Bozdağ
yaylasında dünyaya geldi. Babası, Sultan İkinci Selim, annesi Afife
Nur Banu Sultan'dur. Annesi Venediklidir. Sultan Üçüncü Murad orta
boylu, değirmi yüzlü, kumral sakallı, ela gözlü ve beyaz tenli bir
padişahtı. Çok cömertti ve insanlara yardım etmeyi çok severdi.
Merhametli bir kişiliğe sahip olan Sultan Üçüncü Murad, Arapça ve
Farsçayı çok iyi konuşurdu. Babasının 1558 yılında, Manisa sancak
beyliğinden Karaman valiliğine tayin edilmesi üzerine, dedesi Kanuni
Sultan Süleyman tarafından Alaşehir sancakbeyliğine tayin edildi.
Babası Sultan İkinci Selim padişah olduktan sonra da tekrar Manisa
sancakbeyliğine atandı.
Şehzadeliği sırasında bulunduğu Manisa'da devrin en değerli
ulemasından dersler aldı. Osmanlı padişahları içinde en alim
padişahlardan birisidir. Babası Sultan İkinci Selim'in vefatı üzerine
Manisa'dan İstanbul'a gelerek 22 Aralık 1574 tarihinde tahta geçti.
Ancak o da babası Sultan İkinci Selim gibi devlet işlerine fazla
müdahil olmadı. Bürokrasi ve hükümet daha ziyade Sokullu Mehmed
Paşa tarafından idare edildi. Bunda Sokullu'nun tecrübe ve dirayeti ile
Sultan İkinci Murad'ın idare tarzı büyük rol oynamıştır.
İçkiye ve eğlence meclislerine düşkün olan Sultan Üçüncü Murad,
saltanatı boyunca İstanbul'dan hiç çıkmadı ve saraydaki kadınların
etkisinde kaldı. Daha sonraki yıllarda Osmanlı İmparatorluğunun bir
devrini etkileyecek olan kadınlar saltanatı onun devrinde başladı. 29
yaşında çıktığı tahtta 20 yıl kalan Sultan Üçüncü Murad 16 Ocak 1595
tarihinde felç geçirdi ve vefat etti. Ayasofya Camii'nin avlusuna
defnedildi.
Sokullu Mehmed Paşa'nın ağırlığını hissettirdiği III. Murad
döneminde, Osmanlı toprakları en geniş sınırlarına ulaştı. Babası
İkinci Selim'den devraldığı 15. 162.151 km kare ülke toprağını,
19.902.000 km kareye çıkardı.
İngilizlerle de dostane ilişkiler geliştirildi. İlk İngiliz
Kapitülasyonunun verilmesiyle İstanbul'a daimi İngiliz elçisi
gönderildi. Papa'nın Katolik Avrupa'da kurabileceği haçlı ittifakına
karşı Protestan İngiltere ile ilişkiler geliştirildi. Daha sonra bu
ittifaka Hollanda da dahil edilecektir. Devlet işlerini Sokullu'ya
devreden Sultan Üçüncü Murad zamanında, sarayda kadınlar devlet
işlerine çokça karışmaya başladılar ve bu durum Sokullu'nun
ölümünden sonra da artarak devam etti.
LEHİSTAN İLİŞKİLERİ
--------------------------------------------------------------------------------
Lehistan'ın Fransız Kralı Henry, Sultan İkinci Selim'in isteğiyle diğer
Avrupalı rakiplerini geride bırakarak tahta geçmişti. Osmanlı
Devleti'nin Lehistan yönetiminde hakim olmaya çalışmasının nedeni,
Avusturya'ya komşu olan iki müttefike sahip olmaktı.
Fransızlarla Kanuni Sultan Süleyman döneminde başlayan iyi ilişkiler
zaten mevcuttu. Lehistan yönetimine de hakim olmak, Avusturya
karşısında Osmanlı Devleti'ni güçlü kılacaktı. Fakat bir süre sonra
Fransa tahtının boşalması üzerine, Henry, Lehistan'dan ayrılarak kral
olmak üzere Fransa'ya gitti. Lehistan da oluşan iktidar boşluğu
üzerine Sultan Üçüncü Murad duruma müdahale etti.
Sultan Üçüncü Murad'ın isteği üzerine Erdel Beyi Bathary Lehistan'a
kral oldu. Lehistan ile bir antlaşma yapıldı ve bu siyasi gelişmeler
sonunda Osmanlı Devleti'nin kuzey sınırı güvenli bir hal aldı.
VENEDİKLE İLİŞKİLER
--------------------------------------------------------------------------------
Sultan Üçüncü Murad döneminde Osmanlı-Venedik ilişkileri barış
içinde devam ediyordu. 1584 yılında bir yeniçeri isyanında isyancılar
tarafından öldürülen Trablusgarp Valisi Ramazan Paşa'nın hanımını ve
çocuklarını İstanbul'a getiren Osmanlı gemisine Kefalonya açıklarında
saldıran Amiral Emmo komutasındaki Venedik gemileri, barışı
bozdular.
Gemideki 250 kadar Osmanlı askeri öldürüldü, kadınlara tecavüz
edildikten sonra denize atıldı. Bu olay İstanbul'da duyulunca Venedik
Senatosu'na bir ültimatom gönderildi.
Osmanlı Devleti'nin gücünden çekinen Venedik Senatosu şartlara
uymak zorunda kaldı ve Amiral Emmo derhal asılarak İstanbul'a
gönderildi. Ayrıca Ramazan Paşa'nın hanımı, çocukları ve malları da
eksiksiz olarak Preveze kadısına teslim edildi.
Venedik Senatosu'na gönderilen ikinci bir ültimatomda şöyle
deniyordu:
"Venedik korsanları, bir daha Osmanlı ahalisinin bulunduğu hiçbir
gemiye dokunmayacaklardır. Şayet böyle bir hadise meydana gelirse,
Venedik üzerine donanma gönderilecektir."
Venedik Senatosu, Sultan Üçüncü Murad'ın kararlılığını karşısında
İstanbul'a arka arkaya üç elçi gönderdi ve meseleleri barış yoluyla
halletmeye çalıştı.
İNGİLTERE İLE İLİŞKİLER
--------------------------------------------------------------------------------
Osmanlı-İngiliz ilişkileri ilk olarak ticari alanda başladı. İngiltere
Kraliçesi Elizabeth, İstanbul'a bir iki defa elçi göndermiş ve Sultan
İkinci Murad'a: "Yüce Türk" diye hitap etmişti. Sultan Üçüncü
Murad'da kraliçeye "Vilayet-i İngiltere kraliçesinin yalnız dostu değil,
aynı zamanda hamisiyiz" diyordu.
İngiltere'nin gönderdiği ilk elçi William Harborne, 24 Nisan 1583'te
huzura kabul edilmiş ve padişaha hediyeler getirmişti. O zamana
kadar Ceneviz, Venedik, Dubrovnik tüccarı yanısıra, 1569 yılında
verilen Kapitülasyonla Fransız tüccarı da Osmanlı limanlarında ticaret
yapma hakkına sahipti. Kraliçe Elizabeth tarafından gönderilen İngiliz
elçisi de Osmanlı limanlarında ticaret yapmak için gerekli olan
kapitülasyonu alabilmek için İstanbul'a gelmişti.
Venedik ve Ceneviz haricindeki Kapitülasyonu olmayan devletlerin
tüccarı, Fransız bayrağıyla Osmanlı limanlarına geliyordu. 1572
Bartalameos katliamı ile birlikte Katoliklerden yüz çevirmeye
başlayan Osmanlı hükümeti, Papa'nın koyduğu (barut, kalay, top
güllesi gibi) stratejik harp malzemesi ambargosunu kırabilmek için,
önce Protestan olan İngiltere'ye yakınlaştı. Böylece Akdeniz'de
İngiliz-Fransız rekabeti başlamış oldu. Bu rekabetten Osmanlı Devleti
de birçok siyasi menfaat kazanmış oldu.
FAS'IN FETHİ
--------------------------------------------------------------------------------
Osmanlı Devleti Fas'a kadar olan tüm Kuzey Afrika'yı topraklarına
katmıştı. Sultan Üçüncü Murad tahta geçtiği sırada Fas'ta iktidar
mücadeleleri boy gösteriyordu. Fas Osmanlı'dan yana olanlar ve
Portekiz'den yana olanlar diye ikiye bölünmüştü.
1578 yılında Fas sultanının da ricası ile Fas'a giden Ramazan Paşa
komutasında ki Osmanlı kuvvetleri Vadi-üs Sebil'de yapılan savaşta
Portekiz kuvvetlerini yendiler ve böylece Fas Sultanlığı Osmanlı
himayesine alındı.
İRAN İLE İLİŞKİLERİ
--------------------------------------------------------------------------------
İran'da Şah Tahmasb'ın oğlu Şah İsmail, Osmanlı Devleti ve İran
arasındaki barış antlaşmalarına riayet etmemiş ve Osmanlıya bağlı
bazı emirleri kendi tarafına çekmeyi başarmıştı. Osmanlı hükümeti
Van Beylerbeyine talimat vererek orada huzurun sağlanmasını
istemişti. İran'ın Luristan valisinin Osmanlı devletine sığınması gergin
olan ilişkileri iyice bozdu.
Bu arada Şah İsmail ölmüş, İran'da taht kavgaları başlamıştı. Bu
durumdan yararlanılmasını isteyen Van Beylerbeyi, İran'a saldırılması
gerektiğini bildirdi. Sokullu Mehmed Paşa savaş taraftarı değildi ama,
yönetimde etkin olan Sinan Paşa ve Lala Mustafa Paşa İran seferine
başkomutan olmak istiyorlardı.
Sokulluya rağmen başlatılan İran savaşının ilk evresi 1577-1589
yılları arasında on iki yıl sürdü. Özdemiroğlu Osman Paşa
komutasındaki Türk birlikleri İran kuvvetlerini Çıldır'da yendi. Bu
savaştan sonra tüm Gürcistan fethedildi. Tiflis Osmanlı vilayeti
durumuna getirildi(1578). Aynı yıl Şirvan da Osmanlı topraklarına
katıldı.
Bu gelişmeler üzerine İran barış istemek zorunda kaldı. 21 Mart 1590
tarihinde yapılan Ferhad Paşa Antlaşmasına (İstanbul) göre;
Kars, Tebriz, Tiflis, Gence, Şehrizur, (Azerbaycan, Gürcistan, Dağıstan
ve Kuzey Kafkasya) Osmanlı Devletinde kalacaktı. Bu antlaşma ile
Osmanlı devleti doğuda en geniş sınırlarına ulaşmış oluyordu.
AVUSTURYA İLE İLİŞKİLER
--------------------------------------------------------------------------------
Avusturya ile 1590 yılında sekiz yıl sürecek bir barış antlaşması yapılmıştı. 1593 yılında, Telli Hasan Paşa'nın başıbozukların oluşturduğu Uskukların üzerine yürümesini savaş sebebi sayan Avusturya, barışı bozdu. Avusturya İmparatoru II. Rudolf ödemekte olduğu vergiyi vermediği gibi Eflak, Erdel ve Boğdan beylerini de isyana teşvik etmişti.
Telli Hasan Paşa Hırvatistan sınırındaki Siska kalesini kuşatma altında tutuyordu. Çok şiddetli geçen çarpışmalar sonunda Osmanlı Kuvvetleri ağır kayıplar verdi. Hasan Paşa ve binlerce askerle birlikte Hersek Sancakbeyi de şehit düştü. Bunun üzerine Sinan Paşa'nın ısrarıyla 1593 yılında Avusturya'ya savaş ilan edildi.
Yapılan savaşlar sonunda Avusturyalılar Tuna'yı geçerek Rusçuk'a saldırdılar, Müslüman halka büyük zulümler yapıldı. Sultan Üçüncü Murad vefat ettiğinde Avusturya'yla savaş devam ediyordu.
